Mogelijkheden en meningen bij concentratieproblemen

Kinderen die zich niet goed kunnen concentreren, lopen vaak tegen achterstanden aan. Ze krijgen hun werk niet goed af, krijgen niet alles wat de leerkracht vertelt goed mee en zitten daardoor vaak minder goed in hun vel.

Niet ieder kind dat moeite heeft met concentreren heeft direct een concentratiestoornis. Een concentratiestoornis, zoals AD(H)D, kan worden vastgesteld door middel van een onderzoek. In het geval van AD(H)D kan medicatie worden voorgeschreven, waardoor de concentratie verbetert. Maar lang niet iedere ouder en leerkracht is een voorstander van medicatie.

Wanneer de concentratieproblemen geen concentratiestoornis als reden heeft, kun je als ouder en leerkracht aardig wat doen om de concentratie te verbeteren en het problemen te verminderen. In dit artikel bespreken we enkele veel geziene mogelijkheden, maar ook meningen bij concentratieproblemen.

 

Theorie: gedwongen concentratie

Voor we de oplossingen in school en thuis bespreken, een klein stukje theorie. Er is namelijk verschil tussen twee soorten concentratie. Je hebt vrijwillige concentratie en gedwongen concentratie. Vrijwillige concentratie vindt plaats als iemand iets doet wat hij of zij leuk vindt. Een kind dat graag puzzelt zal zich hier ook goed op kunnen concentreren.

School betreft grotendeels gedwongen concentratie, want je moet je concentreren om je werk (dat de meeste kinderen echt niet voor zichzelf maken!) goed te kunnen maken.

 

Wiebelkussen

Het wiebelkussen wordt voornamelijk gebruikt bij kinderen die zich niet goed kunnen concentreren, omdat ze veel bewegen op hun stoel. Daarmee leiden ze doorgaans ook anderen af.

Een wiebelkussen biedt kinderen de mogelijkheid om te wiebelen zonder dat dit extreem veel afleidt. Daarmee zou de concentratie verbeterd kunnen worden.

Experts geven echter aan dat het wiebelkussen geen oplossing is. Zonder wiebelkussen zal een kind alsnog moeite hebben met concentratie. Het dient dus als tussenoplossing of middel om minder last te hebben van het gewiebel.

 

Koptelefoon

Sommige kinderen krijgen een koptelefoon die het omgevingsgeluid dempt. Daarmee komen er geen prikkels meer binnen en kan een kind zich focussen op zijn of haar werk. Voor veel kinderen werkt dit, zeker als er veel omgevingsgeluiden zijn (denk aan een onrustige klas of veel geluiden van buiten).

Ook de koptelefoon is geen oplossing voor het probleem. Experts raden het gebruik van een koptelefoon dan ook regelmatig af, omdat het kinderen niet aanzet tot meer concentratie. Immers, als een kind straks op de middelbare school terecht komt of naar een vervolgopleiding gaat, zijn koptelefoons (vaak) ook geen oplossing meer. Om nog maar te zwijgen over een latere baan…

 

Fidget spinner

Jarenlang was de fidget spinner een populair stukje speelgoed, maar eigenlijk werd het ontwerpen om de concentratie van kinderen te verbeteren! Hoe? Door het ronddraaiende aspect van de fidget spinner is er volop focus van kinderen. Niet voor niets wordt de fidget spinner gebruikt door kinderen met ADHD.

Maar er is ook een keerzijde… Want als een kind op de fidget spinner gefocust is, is het niet op de leerkracht gefocust! De fidget spinner is dan ook geen oplossing, maar kan wel een middel zijn om te focussen als er alleen geluisterd hoeft te worden.

 

Werkgeheugen trainen

Experts zijn het er over eens dat alle leuke middelen niet werken om het probleem op te lossen. En concentratieproblemen zijn wel op te lossen. Met andere woorden: concentreren kun je leren. Daar zijn zelfs hele lesboeken over geschreven!

Eén van de zaken die je kunt doen om de concentratie van een kind te verbeteren is het werkgeheugen trainen. Het werkgeheugen is het geheugen dat gebruikt wordt om taken uit te voeren. Dit kun je uitbreiden met steeds meer taken, zoals: ‘Pak je boek, lees bladzijde 12’ naar ‘Pak je boek, lees bladzijde 14 en 15, maak opgave 12’ tot zelfs ‘Maak eerst je rekenen en daarna je spelling’.

Door het werkgeheugen stapje voor stapje te trainen, krijgen kinderen al op jonge leeftijd meer controle over hun eigen concentratie.

Wil jij het werkgeheugen van je kind trainen en afrekenen met concentratieproblemen? Ga dan in gesprek met de leerkracht of intern begeleider. Die kunnen je vast en zeker verder helpen.

 

Hoe ga jij om met concentratieproblemen bij je kind?

Lezen op E4-niveau met deze 5 heerlijke boeken

In de tweede helft van groep 4 gaan kinderen steeds beter lezen. Om dat lezen te bevorderen is het belangrijk dat kinderen blijven lezen. We zetten daarom graag 5 heerlijke kinderboeken op een rijtje voor het niveau E4.

Zit jouw kind nog op M4-niveau? Bekijk dan hier 5 leuke leesboeken voor M4!

 

Nachtwacht, De bermadoe

Studio 100 is natuurlijk bekend van de vele teken- en animatieseries, zoals Mega Mindy, kabouter Plop en popgroep K3. Maar ook de serie Nachtwacht wordt door veel kinderen verslonden. Bij de serie schrijft Elly Simoens een boekenreeks. Het deel ‘De bermadoe wordt uitgegeven op niveau voor groep E4. In dit boek loopt elf Keelin alleen door het bos. Bij het meer hangt een vreemde mist. Wat is hier aan de hand?

Bestellen

 

Zar en de zwevende zombies

Zombies en robotten zijn de ideale mix voor jonge lezers. Rian Vissers schreef er een boek over in haar boekenreeks Game-lezen. Het boek leest dan ook als een spannende game. Zar haalt Lina op met de trein, waarna ze naar een mooie plek reizen. Ze luisteren naar een zingende kikker. Maar al snel gaat het gruwelijk mis. Het dal wordt ineens eng en Zar en Lina kunnen niet meer naar hun eigen huis. Als ze dan ook nog oog in oog komen te staan met de zwevende zombies, is de vraag helemaal: Komt dit nog goed?

Bestellen

 

Heksje Lilly en het toverbroek

Het heksje Lilly is een favoriet onder jonge lezers. De Duitse schrijver Knister schreef een hele reeks over haar. In dit boek vindt Lilly ineens een toverboek naast haar bed. Toveren lijkt makkelijk, maar Lilly komt er al snel achter dat je toch goed moet leren om een heks te zijn! Hoe het mis gaat, lees je in dit leuke boek!

Bestellen

 

Mie en het Ting

Mie is ziek en ligt in bed. Ze leest het ene boek na het andere. In één van de boeken zit een briefje. Het blijkt een briefje te zijn van haar opa! Opa leeft niet meer. In de brief waarschuwt hij Mie voor het Ting… Wat is het Ting en wat doet het? Mie gaat op onderzoek uit.

Marjan van Gog schreef een leuk en vooral spannend kinderboek op het niveau E4. Dit boek zal lezers zeker motiveren, want wie wil nu niet weten hoe het afloopt?

Bestellen

 

Dolfje Weerwolfje, Weerwolfnachtbaan

Dolfje Weerwolfje is niet meer weg te denken uit kinderboekenland. Paul van Loon schreef vele delen over het jongetje dat in een weerwolf kan veranderen. Meerdere van die delen zijn op E4-niveau geschreven.

In Weerwolfnachtbaan gaan Dolfje en Noura met schoolreis naar de Efteling. Maar dan verdwijnt Noura en moet Dolfje op onderzoek uit. Waar is Noura? En wat is de geheimzinnige Macht van Acht? Spannende tijden breken aan voor Dolfje Weerwolfje.

Bestellen

 

Welke boeken op E4-niveau leest jouw kind het liefst?

Lezen op M4-niveau met deze 5 heerlijke boeken

Zit jouw kind in groep 4? Of leest het al op het niveau van groep 4? Dan weet je als geen ander hoe belangrijk het is om te blijven lezen. We zetten graag 5 boeken voor je op een rijtje op het niveau van M4. Met deze boeken kan je kind vast en zeker heerlijke leeskilometers maken! Lees ook: 5 heerlijke boeken op niveau E4.

 

De droom van Albert

Dit boek is slechts één deel uit een kinderboekenserie over bekende mensen uit de geschiedenis. In dit deel gaat het om Albert Einstein. Arend van Dam beschrijft op kinderlijke wijze wie Albert Einstein is en waarom hij zo belangrijk werd voor ons. Een boek op M4-niveau dat kinderen heel goed zelf kunnen lezen.

Bevalt dit boek? Lees dan ook de boeken over Leonardo da Vinci, Rembrandt van Rijn en Antony Fokker!

Bestellen

 

Bijt de dief in zijn billenBijt de dief in zijn billen

Selma Noort schrijft een hilarisch boek dat kinderen in groep 4 vast zullen weten te waarderen. In ‘Bijt de dief in zijn billen’ steelt Dammes Dief van een dame. Maar Pieter Pet krijgt hem bijna te pakken, tot Dammes hem van een ladder gooit.

Dammes Dief gaat er met de buit vandoor! Pieter Pet heeft hulp nodig. Die hulp krijgt hij van Boef de hond en Raa de kraai. Zal het Pieter Pet lukken om Dammes Dief te pakken?

Hoewel dit boek onderdeel is van de leesserie Veilig Leren Lezen, is het prima los van andere boeken te lezen.

Bestellen

 

Pas op, opa

Om de een of andere redenen doen opa’s en oma’s het altijd goed in boeken voor groep 4. Zo ook in dit boek ‘Pas op, opa!’ van Vivianne den Hollander. In dit boek maken we kennis met opa Bullebak. Hij is de oudste brombeer van de hele buurt en iedereen is bang voor hem. Niet gek, want hij wordt altijd boos en ziet er angstaanjagend uit.

Op een dag wordt er bij Mila en haar broertje Tom aangebeld. Het blijkt opa Bullebak te zijn! Maar het wordt nog erger, want opa Bullebak wordt hun nieuwe oppas…

Bestellen

 

De regels van FloorDe regels van Floor

Marjan Hoffman schreef met ‘De regels van Floor’ een kinderboekenserie voor kinderen die herkenbaar is. Zeker meisjes hebben altijd veel plezier aan deze boeken.

In dit boek maken we kennis met de regels die Floor maakt. Haar eerste regel: alle kinderen mogen zelf regels maken! Zo vindt Floor dat je iemand niet aardig hoeft te vinden als diegene jou een stom cadeau geeft.

Kom meer te weten over de regels van Floor!

Bestellen

 

Pien heeft een slaapfeest

Uitgeverij Kluitman staat al sinds jaar en dag bekend om haar kinderboeken voor beginnende lezers. De serie Pien hoort daar dan ook tussen. In ‘Pien heeft een slaapfeest’ van de Duitse kinderboekenschrijfster Katja Reider gaat Pien naar een slaapfeest. Dat lijkt gezellig, met een zelfgemaakte pizza, de hele avond lol en een heus kussengevecht. Maar waarom doet Feline zo gemeen tegen haar?

Kom erachter in ‘Pien heeft een slaapfeest’!

Bestellen

 

Welke boeken leest jouw kind op M4-niveau het liefst?

Sociaal-emotionele ontwikkeling in groep 4

Van groep 3 naar groep 4 verandert er niet alleen heel veel op het gebied van leren, ook op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling worden aardig wat stappen gezet. Op rapporten kun je dat terugzien bij termen als “zelfstandigheid”, “zelfredzaamheid” en “toont initiatief”, al geeft elke school natuurlijk anders invulling aan de rapporten.

Veranderingen die op sociaal-emotioneel vlak plaats gaan vinden van groep 3 naar groep 4 bespreken we in dit artikel. Zo kun jij lezen wat de leerkracht van groep 4 allemaal met je kind gaat doen en hoe jij daaraan kunt bijdragen.

 

Kleuter af

Natuurlijk was je kind al kleuter af in groep 3. Toch was er in groep 3 nog relatief veel tijd en ruimte voor het spelen. Kinderen speelden er nog vaak buiten en mochten ook tussendoor nog iets kiezen uit een spelletjeskast.

In groep 4 is daar echt geen sprake meer van. Behalve het speelkwartier en – als je kind op school overblijft vanwege een continurooster – de pauze is er geen extra tijd om te spelen en te ontladen. Kinderen moeten dus langere tijd kunnen zitten, luisteren en concentreren. Wat dat verder allemaal inhoudt, lees je hieronder.

 

Spanningsboog

Om te beginnen wordt er een beroep gedaan op de spanningsboog van je kind. Hij of zij zal zich langer in moeten spannen en kan zomaar een uur aan het rekenen zijn. Voorwaarden hiervoor zijn dat je kind zich kan concentreren en goed kan luisteren. Maar ook nauwkeurigheid in het werk is van belang, want de juf of meester heeft niet meer zoveel tijd om ieder kind apart te begeleiden.

 

Werken vanuit boeken en schriften

Waar je in groep 3 nog regelmatig schriftjes en werkbladen mee kreeg waarbij kinderen vooral letters of woorden in moesten vullen, zal dat in groep 4 een stuk minder zijn. Vanaf nu wordt er echt gewerkt uit boeken en in schriften. Geen invuloefeningen meer, maar zelf schrijven. Heel veel schrijven. Dat zal voor de meeste kinderen behoorlijk wennen zijn.

 

Zelfredzaamheid

Een heel belangrijk onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling is het ontwikkelen van zelfredzaamheid. Het betekent dat kinderen zichzelf kunnen redden. Ze kunnen kleine problemen oplossen zonder de juf of meester. Het gaat hierbij vooral om kleinigheidjes, zoals het opruimen van spullen, het pakken van een nieuw schrift, het gaan naar het toilet, het zoeken van een kwijtgeraakt potlood of het slijpen van een punt.

De zelfredzaamheid van kinderen wordt op veel scholen nog meer vergroot met een weektaak. Op die weektaak staan een paar taakjes die aan het einde van de week af moeten zijn. Kinderen kunnen daar aan werken als ze klaar zijn met hun normale werk (de dagtaak). Hiermee wordt kinderen al een stukje plannen bijgebracht.

 

Vertelkring

In het verlengde van de taal- en spraakontwikkeling én het laten zien wie je bent, vinden er vaak vertelkringen plaats. Na het weekend wordt er natuurlijk al vaak in de kring verteld wat iedereen gedaan heeft, maar bij de vertelkring gaat dat nog iets verder. Een kind mag dan vertellen over een hobby of een interesse. Je zou de vertelkring kunnen zien als de basis voor een spreekbeurt (die meestal in groep 5 voor het eerst gegeven gaat worden).

 

Samenwerken

In groep 4 hoef je niet alles alleen te doen. Leren samenwerken krijgt aandacht. Ook de vraag wanneer je samenwerkt en wanneer je beter alleen kunt werken komen hierbij aan bod.

 

Conflicten oplossen en rekening houden met elkaar

Je zal merken dat je kind in groep 4 snel groeit qua inzicht en houding. Dat komt omdat het op school leert zelf conflicten op te lossen, maar ook meer rekening moet gaan houden met klasgenoten. Daar wordt vaak aandacht aan geschonken via een methode op sociaal-emotioneel leren. Hierbij komen ook andere zaken aan de orde, zoals de juiste manier van aandacht vragen en het verantwoording dragen voor je eigen handelen en gedrag.

 

Loop je vast?

Heb je het idee dat jouw kind moeite heeft met de verwachtingen die er in groep 4 zijn? Vraag dan tijdig een gesprek met de leerkracht aan. Hij of zij kan je mogelijk geruststellen of tips geven om de sociale vaardigheden van je kind te verbeteren.

 

Rekenproblemen die in groep 4 kunnen ontstaan

Voorkomen is beter dan genezen. Daarom delen we in dit artikel alle rekenproblemen die in groep 4 kunnen ontstaan. Als je als ouder tijdig kunt ingrijpen kun je je kind helpen om een rekenprobleem goed onder de knie te krijgen.

In groep 4 neemt het rekenen nu eenmaal grotere vormen aan. Er wordt een beroep gedaan op de basis die in groep 3 is aangeleerd, maar niet alle kinderen hebben die basis even goed verwerkt. Een rekenprobleem kan dan ook heel snel ontstaan.

 

Wat zijn rekenproblemen

Wanneer spreken we van rekenproblemen en waarom zijn ze zo vervelend? Een rekenprobleem betekent dat een kind niet voldoende inzicht heeft om rekensommen op te kunnen lossen. Dat inzicht kan missen omdat de kennis niet compleet is of niet voldoende is ingeoefend.

Het probleem zit hem er vooral in dat het rekenen vanaf groep 4 steeds verder en breder gaat. Er wordt met complexere sommen gewerkt en de basis verdwijnt meer naar de achtergrond, omdat die als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Maar als ene kind die basis niet goed heeft en niet aan kan roepen, zal het rekenen altijd een probleem blijven.

Een vroegtijdige signalering en aanpak van rekenproblemen is dus van groot belang.

 

Bekende rekenproblemen in groep 4

Gelukkig hebben leerkrachten in groep 4 een ruime ervaring in het omgaan met rekenproblemen. Vaak wordt een les gestart met een stukje herhaling, zodat kinderen opgewarmd worden én blijven automatiseren. De bekendste problemen op het gebied van rekenen in groep 4 volgen hieronder.

 

Automatiseren tot en met 20

Het meest genoemde rekenprobleem in groep 4 is het automatiseren van sommen tot en met 20. Denk hierbij terug aan het rekenen met verliefde harten (als ik 6 noem, moet jij 4 zeggen, want die vormen samen 10). Deze verliefde harten gaan tot 10, maar ook het automatiseren tot en met 20 is niet vanzelfsprekend. Dat is makkelijk te oefenen door getallen te laten splitsen en sommen op te laten lossen.

 

Rekenen over het tiental

Een ander veel gehoord rekenprobleem is het rekenen over tientallen heen. We hebben het dan over sommen als 8 + 6 en 3 + 9, waarbij de 10 wordt gepasseerd. Ook andersom, bij het aftrekken, geldt dat dit lastig kan zijn (12 – 3 en 11 – 7 vormen voor veel kinderen een uitdaging). Hoe is dat te oefenen? Vooral door het te doen én het inzichtelijk te maken. Laat zien wat 12 – 3 inhoudt, door een rijtje van 10 te leggen en dan een rijtje van 2. Wat moet er gebeuren als er 3 af worden gehaald? Eerst splitsen en er 2 vanaf halen, dan zit je op 10. Nu met de laatste 1 ga je net onder de 10 zitten. Gebruik hier materiaal bij, zoals legoblokjes of houten blokjes.

 

Klokkijken

In groep 4 is veel aandacht voor klokkijken. Dit gebeurt nog allemaal aan de hand van de analoge klok, maar toch lopen veel kinderen hierop vast. Ze snappen de kleine wijzer wel, want die wijst de hele uren aan, maar de grote wijzer is toch lastig. In groep 4 maken kinderen kennis met hele uren en halve uren. Een enkele keer wordt er een kwartier gebruikt.

 

Beginnende tafels van vermenigvuldiging

Tot slot zijn de tafels van vermenigvuldiging niet alleen nieuw, maar ook een probleem voor veel kinderen. Dat komt omdat ze niet altijd bewust worden ingezet. Het is een verschil of je gewoon een lijstje op leert dreunen of ook echt snapt wat een vermenigvuldiging inhoudt. Gelukkig is er steeds meer oog voor dat stukje begripsvorming en moeten kinderen ook voor zich zien dat 5 x 6 bijvoorbeeld 5 rijen van 6 bomen zijn of 5 zakken met 6 appels, in plaats van dat 5 x 6 = 30, omdat 5 x 5 = 25…

 

Oefenen voor groep 4

Je wil als ouder niet dat je kind een achterstand oploopt. Daarom kan het goed zijn om te oefenen voor de toetsen van groep 4. Bekijk dit artikel om meer te weten te komen over goed oefenmateriaal voor in groep 4.

 

Verstevig taal met deze 8 leuke taalspelletjes

Taal is in groep 4 een belangrijk vak. Het vak taal is een breed vak, waaronder diverse subvakken geschaard kunnen worden. Denk aan begrijpend lezen, spelling en woordenschat.

Taalonderwijs is dan ook heel divers. Wil jij als ouder de taalontwikkeling van je kind verstevigen? Doe dan met regelmaat deze leuke taalspelletjes. Ze zijn makkelijk, je hebt er vrijwel geen materiaal voor nodig en kunnen zorgen voor urenlang speelplezier (thuis of onderweg)!

 

#1 De meeste woorden

Schrijf een groot woord op en geef je kind 1 tot 2 minuten om er zoveel mogelijk andere woorden uit te halen. Bijvoorbeeld: komkommertijd, pindarotsjes of cementmolen.

Nog leuker is om het samen te doen. Schrijf om de beurt een woord op of benoem een woord. Interactie is alleen maar een plusje wat taal betreft.

 

#2 Ik ga op reis en ik neem mee…

Een klassieker die je ongetwijfeld zelf ook wel eens gespeeld hebt. Maar wist je dat het een perfect spelletje is om taal te trainen? Je kind moet zowel op nieuwe woorden komen (woordenschat) als onthouden wat er al gezegd is.

 

#3 Gekke verhalen maken

Geef je kind drie, vier of vijf woorden die niets met elkaar te maken hebben. Laat je kind vervolgens een verhaal maken met deze woorden. Bijvoorbeeld: koelkast, koffie, lamp, draak en pepernoot. Wat voor een creatief verhaal kun je daar wel niet mee maken?!

Tip: Koop de story cubes! Deze bevatten afbeeldingen en hiermee kun je een mooi verhaal bij elkaar dobbelen.

 

#4 Waar denk je aan bij het woord…?

Heb een gesprek met je kind door te starten met de zin “Waar denk je aan bij het woord…?” Je kan hierbij makkelijke woorden noemen, zoals dieren of auto’s. Maar je kan het ook moeilijker maken en op filosofische gesprekken uitkomen.

Deze onschuldige vraag kan overigens ook helpen als je het idee hebt dat je kind ergens mee zit en er moeilijk over kan praten. Daarmee kun je dus ook de sociaal-emotionele ontwikkeling verder helpen.

 

#5 Woordketting rijgen

Altijd leuk en makkelijk is het om een woordketting te rijgen. Een woordketting begint met een woord. Het volgende woord begint met de laatste letter van het vorige woord. Je kan dus eindeloos doorgaan met een woordketting.

Extra uitdaging: laat een woordketting rijgen in een bepaald thema, zoals alleen met woorden in en om het huis, alleen met woorden die blauw zijn en alleen met dieren.

 

#6 Geheimschrift

Daag je kind uit door in geheimschrift een boodschap op te schrijven. Makkelijke vormen van geheimschrift zijn:

  • De letter die voor de letter in het alfabet komt, bijvoorbeeld het woordje “hallo” als “ibmmp” schrijven.
  • 1=a, 2=b, 3=c etc. Je kind kan dan het beste eerst het verhaaltje opschrijven en daarna vertalen naar geheimschrift.

 

#7 Van A tot Z

Het alfabet zelf biedt ook ruime mogelijkheden op het gebied van taalspelletjes. Laat je kind per letter een woord bedenken! Wanneer dit te makkelijk is kun je wederom de uitdaging zoeken door in thema’s te gaan werken:

  • Dieren van A tot Z
  • Landen van A tot Z
  • Eten en drinken van A tot Z

Ook leuk is om je kind een Van A tot Z-schriftje te laten bijhouden. Per bladzijde staat dan een ander thema centraal.

 

#8 Het gedachtespel

Neem iets, iemand of een dier in gedachten en nodig je kind uit te vragen wat jij in gedachten hebt. Jij moet alleen kunnen antwoorden met ‘ja’ of ‘nee’. Je kind zal dus gerichter vragen moeten stellen (gesloten vragen). Je kan een limiet van vragen instellen als het makkelijk wordt. Ook omdraaien en je kind iets in gedachten laten nemen is natuurlijk extra leerzaam.

‘Is het een mens?’

‘Nee.’

‘Is het een dier?’

‘Ja.’

‘Komt het in Nederland voor?’

‘Ja.’

‘Kun je erop zitten?’

‘Ja.’

‘Is het een paard?’

‘Ja!’

 

Dan nog… leuke items om nog meer te spelen met taal

In online winkels als AliExpress kun je prima terecht om spelmateriaal te kopen waar je weer eindeloos plezier van hebt. Bijvoorbeeld:

  • Lege dobbelstenen waarop je letters kunt schrijven en plakken. Rol 4, 5, 6 of nog meer dobbelstenen en maak zoveel mogelijk woorden.
  • Houten tegeltjes met letters erop (zoals bij Wordfeud). Deel ieder 5 letters uit en pak om de beurt een nieuwe letter. Wie kan het langste woord leggen? Of wie kan de meeste woorden uit 10 letters leggen?

Voorkom rekenproblemen in groep 4

In groep 4 wordt de basis die voor rekenen in groep 3 is gelegd verstevigd en uitgebreid. Naarmate kinderen verder komen op school worden er steeds meer vaardigheden van het verlangd.

Hoewel de opbouw soepel is en kinderen stap voor stap beter leren rekenen, zien leerkrachten vaak al in groep 4 of kinderen rekenproblemen gaan krijgen. Rekenproblemen zijn problemen die zich op het gebied van rekenen voor kunnen doen en bevinden zich meestal in de basis. Automatiseren, getalbegrip en tafels zijn vormen van basisrekenen.

Als ouder wil je natuurlijk dat je kind goed mee kan komen. Daarom hebben we dit artikel geschreven voor ouders die willen voorkomen dat hun kind rekenproblemen in groep 4 gaat krijgen.

 

Definitie rekenproblemen

Een rekenprobleem is een breed begrip. Kort gezegd betekent het dat een kind informatie mist om tot een goede berekening te komen.

Daarmee verschilt een rekenprobleem van een rekenfout. Een rekenfout komt vaak maar af en toe voor in berekeningen die een kind doorgaans wel goed kan maken. Wanneer een kind alles fout doet, heeft het mogelijk te maken met een rekenprobleem. Een stukje van de basis is niet goed.

Bijvoorbeeld kinderen die bij sommen als 12 + 9 = niet over de 20 kunnen tellen. Ze lopen vast, omdat ze a) niet verder kunnen tellen dan 20 (getalbegrip), b) niet kunnen splitsen (de strategie niet snappen) of c) geen idee hebben wat ze met een som moeten doen, omdat ze er geen context bij hebben. Ze snappen niet wat er gevraagd wordt.

Lees ook ons artikel over de meest voorkomende rekenproblemen in groep 4.

 

Signalering rekenproblemen

Gelukkig zijn de leerkrachten altijd in staat om rekenproblemen te signaleren. Daardoor kunnen de meeste rekenproblemen vrij snel worden opgelost en krijgen ze niet de tijd om zich te verankeren in het hoofd van een kind.

Rekenproblemen die niet tijdig worden gesignaleerd en verholpen kunnen tot in de hoogste klassen tot problemen leiden. Een verkeerde denkstrategie is snel aangeleerd, maar moeilijk afgeleerd.

 

Rekendoelen in groep 4

Als ouder kun je goed helpen door je bewust te zijn van wat je kind dit jaar gaat leren. Op het gebied van rekenen zijn er de volgende rekendoelen:

Tellen

  • Tellen tot en met 100 vanaf een willekeurig getal.
  • Terugtellen tot en met 100 vanaf een willekeurig getal.
  • Tellen tot en met 100 met sprongen van 2 tot en met 10.
  • Honderdtallen tot 1000 kunnen benoemen.
  • Tellen tot 1000.

Getallen en getallenlijn

  • Getallen ordenen tot en met 100 (door ze bijvoorbeeld van groot naar klein te benoemen)
  • Even getallen en oneven getallen benoemen
  • Buurgetallen noemen van willekeurige getallen tot 100
  • Aangeven van de plaats van getallen op de getallenlijn tot 100
  • Bepalen van het midden van willekeurige getallen tot 100

Strategie: aanvullen en splitsen

  • Sommen maken die samen 10 zijn
  • Sommen maken die samen 100 zijn
  • Splitsen tot 20 en later tot 100

Overige strategieën

  • Optellen en aftrekken tot 20
  • Optellen en aftrekken tot 20 met en zonder overschrijding van het tiental (14 + 4 =, 18 – 6 = )
  • Optellen en aftrekken tot 100 met en zonder overschrijding van het tiental (met overschrijding: 45 + 18 =, 32 – 9 =)
  • Optellen en aftrekken tot 100 met dubbele overschrijding van het tiental (zoals 35 + 38 = en 34 – 29 =)

Tafels

  • De tafels van 1, 5 en 10
  • Vaak aangevuld met de tafels van 2, 3 en 4
  • In sommige gevallen: alle tafels tot en met 10

 

Wat kun je doen tegen rekenproblemen?

Nu je als ouder weet wat je kind moet kunnen aan het einde van groep 4, kun je ook gerichter hulp geven. Er zijn eigenlijk vier manieren om rekenproblemen te voorkomen. Hieronder bespreken we ze.

 

1 Basis verstevigen

De basis van het rekenen is van cruciaal belang. Ga dus meer oefenen met de basis van het rekenen, door bijvoorbeeld verliefde harten te doen en vaak te tellen en terug te tellen. Benoem nummers en aantallen zoveel mogelijk, ook in een alledaagse setting.

 

2 Automatiseren

Als vanzelf kom je dan al aan het automatiseren toe. Automatiseren betekent dat kinderen een bewerking zo vaak doen dat het een automatisme wordt. Sommen tot 10 en 20 zijn te automatiseren, net als tafels.

 

3 Getalbegrip

Het kan zijn dat je kind geen idee heeft van de positie van getallen. Maak het dan duidelijk en visueel. Maak zelf een getallenlijn en laat je kind getallen aanwijzen of ophangen. Ook het verschil in eenheden en tientallen is voor kinderen in groep 4 van belang.

 

4 Tafels oefenen

Tot slot kun je de tafels oefenen. Hierbij gaat het vooral ook om het proces van oefenen en het aan kunnen roepen van de genoemde tafels. Tafels zijn onderdeel van het automatiseren en vormen straks de basis in de bovenbouw voor verder rekenonderwijs.

Lees ook ons artikel over het oefenen van de tafels.

 

Rekenproblemen voorkomen

In dit artikel heb je kunnen lezen wat rekenproblemen zijn en hoe ze gesignaleerd worden. Als ouders kun je heel veel doen met je kind om te voorkomen dat rekenproblemen ruimte krijgen. Lukt het nu niet? Ga dan tijdig in gesprek met de leerkracht. Die kan je nog gerichter op het niveau van je kind adviseren.

Tafels oefenen in groep 4. Do’s en don’ts.

Rekenen in groep 4 richt zich voor een groot deel op het aanleren van de tafels. Hoewel het tafeldiploma dat kinderen kunnen verdienen het misschien wel doet vermoeden, zijn de tafels geen doel op zich. Een goede beheersing van de tafels is belangrijk om moeilijkere bewerkingen in de bovenbouw op te gaan lossen.

Als ouder wil je natuurlijk dat je kind de tafels goed oefent. In dit artikel vertellen we je waarom die tafels zo belangrijk zijn in de bovenbouw en hoe je als ouder kunt oefenen aan de hand van do’s en don’ts.

 

Waarom de tafels?

Het rekenen in groep 3 en 4 is nog vrij basis. Getalbegrip, positie op de getallenlijn, erbij en eraf en langzaam aan wat vermenigvuldigingen en deelsommen. Dat wordt anders als een kind in groep 5 komt te zitten. Breuken gaan een rol spelen en worden aangevuld met verhoudingstabellen, procenten en kommagetallen.

Voor deze moeilijkere bewerkingen zijn tafels vereist. De tafelsommen zijn daarin slechts een tussenstapje om een grotere som op te kunnen lossen.

Kijk bijvoorbeeld naar deze som die in groep 7 aan bod komt:

In een fabriek werken 20 mensen. Per dag maken zij 5 motoren. De directeur neemt 40 mensen extra aan. Hoeveel motoren kunnen zij nu maken?

Deze som laat zich oplossen met een verhoudingstabel.

Verhoudingstabel tafels

De gegevens die bekend zijn (20 werknemers maken 5 motoren) moeten worden gebruikt om te berekenen hoeveel motoren er door 60 mensen (de 20 werknemers die er al waren plus de 40 nieuwe werknemers) kunnen maken. De tussenstappen die daarin genomen worden leiden terug naar de tafels (20 x 3 = 60, dus 5 x 3 = 15 motoren).

Niet alleen bij verhoudingstabellen, maar bij veel meer bewerkingen komen de tafels terug.

 

Bewustwording (inzichtelijk rekenen)

Een aantal jaar geleden werden de tafels minder bewust geoefend. Het was letterlijk een kwestie van de rijtjes uit je hoofd leren, ze opdreunen bij de meester of juf en een vinkje krijgen bij de tafel. Alle tafels afgevinkt? Dan kreeg je je diploma.

Tegenwoordig wordt het belang van de tafels minder onderschat. Methodes houden er rekening mee dat kinderen eerst inzichtelijk leren rekenen. Dat zie je al terugkomen in groep 3, waar kinderen herhaald gaan optellen. Dit zijn eigenlijk ook de tafels. Sprongen van 3? De tafel van 3! Sprongen van 5? De tafel van 5.

Als jij als ouder bewust bent van het belang van die tafels heb je al een grote voorsprong. Hieronder volgen nog enkele andere do’s en don’ts als je de tafels met je kind wil oefenne.

 

Do 1: Oefen de tafels samen

Voor kinderen is het leuk om samen met hun ouders te oefenen. Zo ook de tafels. Oefen ze dus op een moment dat je even de tijd hebt. Bedenk allerlei varianten, zoals:

  • Laat je kind bij jou de tafels overhoren en maak expres fouten
  • Doe om de beurt een tafel
  • Gebruik een spel als Uno om de tafels te oefenen (draai twee kaarten om, vermenigvuldig en bij een juist antwoord zijn de kaarten voor jou)
  • Wees creatief om de tafels te blijven trainen

 

Do 2: Bedenk verhaaltjes

Het stukje inzicht is erg belangrijk. 2 x 2 = 4 klinkt heel leuk, maar wat zegt het eigenlijk? Laat je kind bij de tafels een verhaaltje bedenken. Bij 2 x 2 bijvoorbeeld: Ik heb 2 zakjes met in ieder zakje 2 snoepjes. Hoeveel snoepjes heb ik?

 

Do 3: Betrek tafels bij het dagelijkse leven

Komen de tafels in het dagelijkse leven voor? Nou en of! Kijk maar eens om je heen in een gemiddeld klaslokaal: 6 groepjes met in ieder groepje 4 tafels (6 x 4), 8 bakjes met in ieder bakje 10 potloden (8 x 10) en ga zo maar door.

Ook in de supermarkt en thuis liggen de tafels voor het oprapen. Je moet ze alleen even zien!

 

Don’t 1: Laat ze zitten na het tafeldiploma

De grootste valkuil bij het oefenen van de tafels is dat ouders het na het behalen van het tafeldiploma laten voor wat het is. Een tafeldiploma is net als een rijbewijs of zwemdiploma. Om ervoor te zorgen dat je ze goed kunt blijven toepassen, moet je ze blijven oefenen. Gelukkig zijn er leerkrachten die zich hier bewust van zijn en zelfs in groep 7 en 8 kinderen nogmaals hun tafeldiploma laten “upgraden” (vaak uitgebreid met de tafels van 11 en 12).

 

Don’t 2: Eigenwijs zijn

Je hebt het idee dat je het vroeger beter hebt geleerd dan je kind nu? Dat kan zijn, maar wees niet eigenwijs en wacht de instructie van school af. Alle basisscholen in Nederland beschikken over lesmethodes die weten waar ze het over hebben, waar het inzicht voor het kunstje staat. Leuk dat jij het anders hebt geleerd, maar het zou vervelend zijn als je kind straks twee manieren door elkaar aangeboden gaat krijgen en ze allebei net niet beheerst.

 

Deel je tips

Hoe oefen jij de tafels met je kinderen? Laat het weten zodat andere ouders ervan kunnen profiteren!

Wat leert mijn kind in groep 4?

Waar in groep 3 de basis wordt gelegd door het leren lezen en schrijven, wordt deze in groep 4 verder uitgebouwd. Groep 4 ligt direct in het verlengde van groep 3. De vaardigheden van groep 4 worden tweemaal getoetst op een Cito-toets.

Wat leert jouw kind in groep 4? Dit artikel geeft een uitgebreid antwoord op die vraag.

 

Lezen en begrijpend lezen

In groep 3 hebben kinderen leren lezen. In groep 4 wordt het technisch lezen (het kunnen opnoemen van de woorden die door letters en klanken gevormd worden) uitgebreid met begrijpend lezen. Anders gezegd: kinderen moeten de teksten die ze tot zich nemen kunnen verklaren. Waar gaat de tekst over? Wat gebeurt er in de tekst? Hoe begint het en hoe loopt het af?

Zinnen worden langer en de woorden zijn ingewikkelder. Daarmee kan een kind in groep 4 steeds meer teksten tot zich nemen en wordt het lezen eigenlijk alleen maar leuker!

Begrijpend lezen in groep 4 gaat onder andere over het volgende:

  • Waar gaat de tekst over?
  • Welke boodschap heeft de schrijver van de tekst?
  • Zijn er meningen in de tekst?
  • Zijn er feiten in de tekst?
  • Welke woorden kan ik vervangen in de tekst?
  • De betekenis van woorden uit de tekst halen.

 

Spelling

Klankzuivere woorden stonden in groep 3 centraal. In groep 4 wordt het ingewikkelder. Er komen woorden bij die niet klankzuiver zijn en dat vergt veel van kinderen!

Noot: Klankzuivere woorden zijn woorden die je schrijft zoals je ze uitspreekt (dop, dak, raam). Woorden die niet-klankzuiver zijn worden anders geschreven dan hoe ze klinken (peer wordt niet als pir geschreven).

Veel woorden uit de niet-klankzuivere groep zijn weetwoorden. Het zijn woorden waarvan je moet weten hoe je ze schrijft. In groep 4 krijgt een kind daar alle handreikingen voor.

Wat leert een kind spellen in groep 4?

  • Woorden die anders geschreven worden dan ze klinken
  • Woorden met ei/ij, au/ou, s/z en ch/g
  • Woorden die eindigen op –nk, -uw, -eeuw, -ieuw, -aai, -ooi en –oei
  • Medeklinkerclusters zoals schr- en –mst
  • Gebruiken van hoofdletters, punten, uitroepentekens en vraagtekens

 

Rekenen

Ook bij rekenen geldt dat een kind in groep 4 doorgaat met wat het in groep 3 allemaal geleerd heeft. Een belangrijk onderdeel van de rekenlessen in groep 4 zijn de tafels. Deze tafels worden in groep 4 gestart en gaan vaak door tot in groep 5.

Het doel van de tafels is om een stevige basis te leggen voor sommen die kinderen in de bovenbouw uit moeten rekenen. Anders dan veel ouders denken zijn de tafels dus geen doel op zich, maar dienen ze een breder doel!

Er wordt tegenwoordig veel meer stilgestaan bij het inzichtelijk rekenen. Daardoor worden tafels niet meer aangeleerd als een kwestie van stampen, maar ook door het inzicht te geven. In groep 3 wordt dat inzicht al heel voorzichtig gegeven, door het herhaald optellen in stappen van 2, 5 en 10 (de tafels van 2, 5 en 10).

Wat leert een kind in groep 4 verder op het gebied van rekenen?

  • Automatiseren tot en met 20
  • Plus en min tot en met 100
  • Inzicht in de getallenstructuur tot en met 100 (getalbegrip)
  • Inzicht in delen en vermenigvuldigen
  • Rekenen vanuit een context (verhaaltjessommen, redactiesommen)
  • Meten (centimeters, meters en kilometers)
  • Kloktijden met hele uren, halve uren en kwartieren.
  • Kennismaken met de digitale klok naast de analoge klok
  • Dagen en datums
  • Tafels van 1 tot en met 5 of 1 tot en met 10 aanleren (dit ligt aan de lesmethode die de school gebruikt)

 

Wereldoriëntatie

In groep 4 wordt ook aandacht besteed aan wereldoriëntatie. Dit bouwt door op de lessen van groep 3 en is alvast een voorbereiding op de lessen die vanaf groep 5 worden gegeven.

Je kind zal kennismaken met biologie, natuur, aardrijkskunde en geschiedenis aan de hand van begrijpelijke teksten. Het doel is om tijdsbesef te creëren (geschiedenis) en de plaats in de wereld te ontdekken (aardrijkskunde) als ook meer over mensen en dieren te weten te komen (biologie en natuur).

Op de meeste scholen wordt biologie ook gebruikt om techniek te geven (of is techniek een los vak).

Veel scholen geven ook verkeerslessen, waarbij het om de veiligheid in het verkeer gaat. Alleen kwesties voor fietsers en voetgangers komen hierbij aan bod, omdat kinderen zich daarmee kunnen identificeren.

Kort samengevat komen de volgende onderwerpen per vak aan bod in groep 4:

  • Aardrijkskunde: kaarten van Nederland, Europa en de wereld bekijken, verschillen tussen steden en dorpen herkennen, eigen woonplaats ontdekken.
  • Geschiedenis: werk en vrije tijd, beroepen, ridders en kastelen, hunebedden, middeleeuwen, eerste trein (voorzichtige aftrap van de Industriële Revolutie), komst van televisie en andere elektronica.
  • Natuur en biologie: indeling van mensen en dieren in zoogdieren, vissen en vogels, voedsel, de seizoenen, het menselijk lichaam, de stand van de zon en maan (en sterren), milieu en gezondheid.
  • Godsdienst: feesten, tradities/ gebruiken en rituelen, verhalen en aftasting van verschillende stromingen.
  • Verkeer: eigen veiligheid in het verkeer door oversteken en voorrangsregels.

 

Sociaal-emotionele ontwikkeling

In groep 4 zijn kinderen al een stuk verder in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Veel kinderen hebben vaste vriendjes en vriendinnetjes en weten hoe ze om moeten gaan met hun eigen wensen, beperkingen, voorkeuren en gevoelens.

Sova-lessen in groep 4 richten zich dan ook vaak op de hele groep, de rol van een individu in die groep en hoe je zaken als pesten tegen kunt gaan.

 

Meer weten?

Wil jij meer weten over wat je kind in groep 4 allemaal te wachten staat? Lees dan de brieven van school goed door, zodat je op de hoogte bent van wat je kind gaat leren. Probeer ook informatiebijeenkomsten zoveel mogelijk bij te wonen. Wil je op individueel niveau iets weten? Ga dan in gesprek met de leerkracht van je kind, maar vergeet ook niet om met je eigen kind in gesprek te blijven.

Begrijpend lezen is samen te oefenen

Na het technisch lezen komt het begrijpend lezen. Begrijpend lezen betekent dat kinderen leren om te leren. Ze moeten een tekst dus ook echt begrijpen en omzetten in antwoorden op vragen. Begrijpend lezen is een van de vakken waar de meeste kinderen in groep 4 moeite mee hebben.

Wil jij je kind helpen beter te snappen wat hij of zij leest? Lees dan snel verder, want dit artikel vertelt je hoe je samen begrijpend lezen kunt oefenen.

 

Tekstbegrip

Begrijpend lezen wordt ook wel “tekstbegrip” genoemd. Er zijn drie belangrijke voorwaarden om goed te kunnen begrijpend lezen, namelijk:

  1. Vlot technisch kunnen lezen
  2. Een grote woordenschat hebben (en deze makkelijk uit kunnen breiden)
  3. Kennis hebben van de wereld om je heen

Alle drie deze factoren tellen mee bij het succesvol begrijpend lezen. Ga dus eerst het technisch lezen onder knie zien te krijgen voor je aan begrijpend lezen begint! En zorg ervoor dat je kind nieuwe woorden leert kennen en opslaat.

 

Begrijpend lezen vraagt geduld, veel geduld

De reden dat begrijpend lezen voor veel kinderen zo lastig is, is dat je er geduldig voor moet zijn. Veel kinderen zijn dat van naturen niet. Ze willen door! Begrijpend lezen dwingt kinderen beter naar een tekst te krijgen.

Waar het technisch lezen een duidelijk begin (ik start met lezen) en eind (het laatste woord is gelezen) had, heeft begrijpend lezen dat niet. Na het lezen van de tekst ben je nog lang niet klaar! Je moet opgaven maken!

De belangrijkste stap om dat goed te gaan doen is je kind er bewust van maken.

 

Het belang van begrijpend lezen

Begrijpend lezen is een belangrijk vak. Op Cito-toetsen komt het meermaals terug. Ook in andere vakken heb je baat van begrijpend lezen. Denk maar eens aan rekenen! Daar komen veel sommen in verhaaltjesvorm terug. Als je niet in staat bent dat verhaal goed te vertalen naar een som, kom je niet eens aan het uitrekenen (van de juiste som) toe!

Ook in het dagelijks leven heeft begrijpend lezen een rol. Die kun jij je kind heel goed laten zien. Bijvoorbeeld:

  • Bij het koken van een recept lees je de stappen die je moet zetten;
  • Het boeken van een reis doe je door informatie over het land en de camping tot je te nemen;
  • In de krant lees je dagelijks het nieuws;
  • Het weerbericht op televisie of in de krant informeert je over het weer van de komende uren.

En zo zijn er nog veel en veel meer voorbeelden te noemen.

 

Strategieën zijn voor school

In groep 4 hoef je je nog niet druk te maken om de strategieën. Dat komt op school aan bod. Daar leren kinderen een tekst globaal te bekijken, voorkennis te activeren en verbanden te leggen. Jij kunt thuis vooral inzetten op leesplezier.

 

Plezier in lezen

Zorg dat je kind plezier blijft houden in lezen. Niet alleen in gewone leesboeken volgens de AVI-richtlijnen van het niveau waar je kind op zit, maar ook door allerlei teksten neer te leggen. Haal eens een informatief boek bij de bibliotheek over een onderwerp dat je kind interesseert, daag je kind uit om samen met jou een taart te bakken en leg een recept neer. Kortom: prikkel en laat zien dat lezen een voorwaarde is om heel veel andere leuke dingen te doen. Als je dit goed oppakt heeft je kind na een tijdje niet eens in de gaten dat het eigenlijk aan het begrijpend lezen is!

 

Wat doe jij om het begrijpend lezen van je kind te verbeteren? Laat een reactie achter en breng anderen op nieuwe ideeën!